Δεύτερη ημέρα του φεστιβάλ της άμεσης δημοκρατίας

Εναλλακτικές λύσεις απέναντι στον καπιταλισμό
Στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων διεξόδου από τον καπιταλισμό ήταν αφιερωμένες οι συζητήσεις κατά τη δεύτερη ημέρα του Φεστιβάλ Άμεσης Δημοκρατίας στη Θεσσαλονίκη.
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Οι οριζόντιες σχέσεις στην παραγωγή και την κατανάλωση με επικέντρωση στη γεωργία και την ενέργεια, ήταν το θέμα της πρώτης συζήτησης που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα στο αμφιθέατρο της Θεολογικής Σχολής με ομιλητές τους: FEDERICO DEMARIA από το αυτόνομο πανεπιστήμιο Bαρκελώνης, ο CLAUDIO CATTANEO από το κατειλημμένο αγρόκτημα Can Masdeu στη Βαρκελώνη, ενώ κατατέθηκε κείμενο παρέμβασης του Γιώργου Φούφα από την Ελευθεριακή Κίνηση Κορινθίας.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΟΥΦΑΣ
Μπορεί ο Μεσαίωνας στα εργασιακά να ήρθε στις ημέρες μας από τη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα, αλλά στον αγροτικό χώρο έχει έρθει εδώ και δεκαετίες. Κύριο χαρακτηριστικό της ο εξανδραποδισμός της υπαίθρου, η αστικοποίηση των αγροτικών κοινωνιών, η ερήμωση της γης, η καταστροφή της φύσης. Δίπλα στον νέο άνεργο ή υποταγμένο εργάτη βρίσκεται το νέο είδος ανθρώπινου χωριού του καφενόβιου αγρότη μικροαστού-αφεντικού της πιο μαύρης εργασίας, το καμάρι της επικροτούμενης γεωργίας. ΟΙ ψευδαισθήσεις για εμάς τους αγρότες είχαν τελειώσει εδώ και καιρό.

Η κυριαρχία επέβαλε μια παγκόσμια διατροφική δικτατορία, που μετέβαλε και αλλοίωσε τις ανθρώπινες ανάγκες. Στο πλαίσιο της αστικοποιημένης ρομποτοποιημένης και ανελεύθερης ζωής, μετέτρεψε την ύπαιθρο σε ένα απέραντο εργοστάσιο χημικής ζωής και ενέργειας. Ενώ τώρα σε μας τους μικροκαλλιεργητές της γης έρχεται να επιβάλει ταμειακές μηχανές στους πάγκους μας στις λαϊκές αγορές. Γι' αυτό θα πρέπει να επιδιωχθεί συμπόρευση όλων των κοινωνικών στρωμάτων που βιώνουν τα ίδια. Θα πρέπει να επιδιώξουμε τη δημιουργία οριζόντιων δικτύων ανταλλαγής και αδιαμεσολάβητη επικοινωνία παραγωγών και καταναλωτών. Για μια κοινωνία ισότητας, αδελφοσύνης και αλληλεγγύης με αμεσοδημοκρατικούς αντιθεσμούς στην κατεύθυνση του ελευθεριακού κοινοτισμού. Πριν την έφοδο στον ουρανό ας κάνουμε έφοδο στη γη.


FEDERICO DEMARIA
Ένα κοινωνικό κίνημα πρέπει να απαντήσει σε τρία ερωτήματα: ποιο είναι το πρόβλημα, τι κάνουμε για αυτό, ποιος το κάνει. Ως τέτοιο είναι η οικονομική ανάπτυξη, σε αντίθεση με τη δική μας πρόταση που είναι η απο - ανάπτυξη. Ένα τέτοιο ρεύμα σκέψης και δράσης έχει αναπτυχθεί την τελευταία δεκαετία σε Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία. Κάνοντας την ανάλυση βλέπουμε ότι η οικονομική ανάπτυξη εδράζεται σε τρία επίπεδα: την εικονική - χρηματοπιστωτική, την πραγματική - παραγωγική και την αληθινή βάση. Επειδή όμως η ανάπτυξη δεν μπορεί να είναι ατέρμονη χωρίς συνέπειες, οδηγείται στην υπέρβαση των φυσικών ορίων αλλά και στην αύξηση των χρεών μας.

Η πολιτική από - ανάπτυξης θα πρέπει να συνοδεύεται από κινήματα για τη συμμετοχική ή άμεση δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη - ισότητα. Για να το πετύχουμε πρέπει να δράσουμε και ατομικά και συλλογικά. Μια ενέργεια πολιτικής ανυπακοής στην οποία προβήκαμε στην Ισπανία ήταν η οργάνωση πορειών όπου βρήκαμε και συνεργαστήκαμε με ντόπιους. Ο ομιλητής κατέληξε αναφέροντας ότι οι κινήσεις για την απο-ανάπτυξη έχουν οργανώσει μια συνεργασία επιστημόνων και αγροτών στη βάση λειτουργίας 40 ομάδων εργασίας. Σκοπός τους η επεξεργασία των τάσεων για νέες εναλλακτικές.


CLAUDIO CATTANEO
Ο ομιλητής μετέφερε τις εμπειρίες του από τις αγροτικές καταλήψεις. θέμα που ήταν και η διατριβή του στη συνέχεια στο αυτόνομο πανεπιστήμιο Βαρκελώνης. Παρουσίασε την εικόνα του συμμετέχοντα σε μια αγροτική κατάληψη, ως ενός ανθρώπου που εργάζεται λιγότερο, αλλά διαθέτει περισσότερο χρόνο, καταναλώνει λιγότερη ενέργεια και κάνει μια πιο οικολογική ζωή. Όπου ζει σε μία αγροτική κατάληψη 25 ανθρώπων, η οποία χαρακτηρίζεται ως rurban επειδή δεν είναι ούτε σε αστικό κέντρο ούτε στην ύπαιθρο, αλλά στα όρια.
Επικέντρωσε στις ακτιβίστικες ενέργειες αγροτο-οικολογικού κινήματος, το οποίο δεν ασχολείται μόνο στο πως καλλιεργείται η γη, αλλά και ποιες είναι οι σχέσεις παραγωγής και διανομής των προϊόντων. Κατέληξε αναφερόμενος στη νέα γενιά αγροτών και το κίνημα της Επανάκτησης των Αγρών, καθώς και στις ενέργειες σαμποτάζ σε αγρούς με γενετικά τροποποιημένα φυτά.

ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Στη συζήτηση που ακολούθησε ο εκ των χθεσινών εισηγητών Jelle Bruinsma διατύπωσε την άποψη που ακούγεται ότι η απο- ανάπτυξη θα οδηγήσει σε μείωση του βιοτικού επιπέδου αφού γίνεται σε έναν κόσμο ανισοτήτων για αυτό υποστηρίζουν ότι πρέπει πρώτα να επιτευχθεί η πολιτική ισότητα και μετά να επιδιωχθεί η απο-ανάπτυξη.
Εκ των ομιλητών απάντησε ο Demaria ο οποίος είπε ότι για αυτόν τον λόγο το κίνημα της απο ανάπτυξης εμφανίστηκε στον αναπτυγμένο βορρά και πως διαφωνεί με τον ερωτώντα. Ενώ ο Cattaneo αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα ανάπτυξης συνεργασίας των διαφόρων τοπικών κινημάτων.
Ο δήμαρχος της Marinaleda (ο οποίος είναι ένας από τους κύριους ομιλητές στην αυριανή απογευματινή συζήτηση με θέμα τις τοπικές αυτοθεσμίσεις) διατύπωσε το ερώτημα το ποιος είναι ο τρόπος για να καταφέρουμε να χτυπήσουμε τον καπιταλισμό ο οποίος το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να βγάλει κέρδος από παντού. Η απάντηση ήρθε από Cattaneo: με την πολύπλευρη δράση, τη δικτύωση και τη συνεργασία όλων των αντίστοιχων πρωτοβουλιών και φυσικά στους δρόμους με κινητοποιήσεις.



ΒΡΑΔΥΝΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Η αντιεξουσιαστική οικονομία και οι αντίστοιχες πρωτοβουλίες, ήταν το θέμα της δεύτερης συζήτησης, με ομιλητές τους: Δημήτρη Κωνσταντίνου της ομάδας εργασίας για την αντιεξουσιαστική οικονομία, ο PETER BOHMER οικονομολόγος από το Znet των ΗΠΑ, η Marisa de fatima Luz γραμματέας του κινήματος των ακτημόνων της Βραζιλίας MST και ο Σπύρος Μαρκέτος επίκουρος καθηγητής ιστορίας του τμήματος Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Ο ομιλητής αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα αναζήτησης εξόδου όχι μόνο από την κρίση, αλλά από τον καπιταλισμό μέσα από την προώθηση ενός εναλλακτικού οικονομικού πλαισίου. Είναι καιρός να βασιστούμε σε μια διαφορετική πραγματικότητα τη δική μας, των επιθυμιών μας, της θέλησης μας για ζωή, του οράματος μας για μια γη ομορφιάς και γονιμότητας. Το σχέδιο μιας ανθρώπινης κοινωνίας δεν είναι τίποτα άλλο από αυτό που διαγράφεται αχνά στο φως μιας νέας οικονομίας.
Στη συνέχεια αναφέρθηκε σε αυτούς που πιστεύουν ότι αυθόρμητα και χωρίς σχεδιασμό μπορεί να έρθει η ανατροπή του σημερινού καθεστώτος, καθώς και στους άλλους που θεωρούν ολοκληρωτισμό και ορθοδοξία κάθε προσπάθεια σχεδιασμού ενός εναλλακτικού οικονομικού πλαισίου. Εμείς αυτό που σίγουρα υποστηρίζουμε είναι οι αρχές της άμεσης δημοκρατίας, αφού μόνο μέσα από αυτήν μπορεί να καθοριστεί το μέλλον μας και να επιδιώξουμε να λύσουμε τα υπαρκτά προβλήματα. Καταφέρθηκε κατά των εφαρμοσμένων μοντέλων κρατικού σοσιαλισμού, καθώς και κατά των άλλων μοντέλων - γιουγκοσλαβικό, σκανδιναβικό, φιλελεύθερο καπιταλιστικό, εντοπίζοντας ως βασικό πρόβλημα το ρόλο της αγοράς. Αφού αναφέρθηκε στα ελλιπή μοντέλα των αυτόνομων κοινοτήτων και της πραγματικής λειτουργίας τους κατέληξε με την αναγκαιότητα εκπόνησης ενός αντιεξουσιαστικού οικονομικού πλαισίου στην βάση των αξιών: της αλληλεγγύης, της πολυμορφίας, τη δικαιοσύνης, της αρμονίας με το περιβάλλον και της αυτοδυναμίας μας.

PETER BOHMER
Ο ομιλητής ανέπτυξε την πρόταση του περί συμμετοχικού σοσιαλισμού και άμεσης δημοκρατίας ως την εναλλακτική λύση. Η κριτική από μόνη της δεν φτάνει για να ανατρέψει τον καπιταλισμό, χρειάζεται και η ανάπτυξη εναλλακτικών λύσεων σε αυτόν. Εγώ ονομάζω αυτή τη λύση ελευθεριακή σοσιαλιστική. Αυτό το όραμα όμως πρέπει να δοκιμαστεί στην πράξη, εκεί άλλωστε που διαλεκτικά δοκιμάζονται όλα. Βασικά χαρακτηριστικά της θα είναι ο παραδοσιακός σοσιαλισμός με κριτικό τρόπο, δηλαδή όχι ο σοβιετικού τύπου που δεν έκανε τίποτα για να θέσει τέρμα σε αυτή την ανάπτυξη ή την προώθηση της άμεσης δημοκρατίας. Επίσης, θα βρίσκεται σε μία αρμονία με το περιβάλλον και θα κρίνονται όλα από την ανάπτυξη.
Στη συνέχεια ο ομιλητής είπε ότι θα πρέπει να ξεπεράσουμε το διαχωρισμό μαρξισμού - αναρχισμού και να αναπτύξουμε νέα εργαλεία που θα μας βοηθήσουν. Ο συμμετοχικός σοσιαλισμός είναι κάτι περισσότερο από εθνικοποιημένες επιχειρήσεις και αντί γι΄αυτόν εμείς μπορούμε να προτάξουμε το λαϊκό έλεγχο του παραγόμενου πλούτου με τη χρήση κοινοτικών μορφών δράσης. Βασικά συστατικά στοιχεία του συμμετοχικού σοσιαλισμού είναι : αυτοδιεύθυνση - εργατικός έλεγχος, άμεση δημοκρατία, η παραγωγή οργανωμένη να καλύψει τις ανθρώπινες ανάγκες, ο δημοκρατικός σχεδιασμός. Κατέληξε αναφερόμενος στις αξίες που θα διέπουν μια ελευθεριακή κοινωνία: ισότητα στο εισόδημα, συμμετοχικές διαδικασίες, αλληλεγγύη, ποικιλομορφία, μη κατασπατάληση πόρων - εργασίας, βιώσιμη ανάπτυξη σε αρμονία με το περιβάλλον. Προς αυτόν το σκοπό χρειαζόμαστε παραδείγματα και πειράματα συμμετοχικού σοσιαλισμού μέσα στον καπιταλισμό, με κατεύθυνση την ανάπτυξη συμβουλίων.


MARISΑ DE FATIMA LUZ
Το μέλος του πολιτικού συντονισμού του κινήματος των Χωρίς Γη στη Βραζιλία αναφέρθηκε στα κοινωνικά κινήματα της Λατινικής Αμερικής και τις εμπειρίες από τη Βραζιλία. Ο καπιταλισμός στην επιδίωξη του να ρίξει τα βάρη της κρίσης στις πλάτες των εργαζομένων τους ρίχνει βορά στις πολυεθνικές. Αυτή η καταπίεση και εκμετάλλευση είναι που έφερε τα σιωπηρά κινήματα αυτοχθόνων. Εμείς μέσα στην κρίση βλέπουμε εναλλακτικές λύσεις εξόδου από το σύστημα, προτείνοντας την κινητοποίηση και τη συμμετοχή του λαού ενάντια στο κεφάλαιο. Αυτό που επιδιώκουμε ή αναπτύσσουμε πολιτικές λαϊκές ενάντια στο σύστημα με επικέντρωση στην περιοχή μας στο πολυεθνικό κεφάλαιο.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 60 άρχισε να αναπτύσσεται το κίνημα των Χωρίς Γη με τις καταλήψεις "λατιφούντιο" (τσιφλικιών). Κύρια χαρακτηριστικά αυτού του κινήματος ήταν : λαϊκό, συνδικαλιστικό , μαζικό. Έθεσε ως στόχο: τον αγώνα για τη διεκδίκηση γαιών, την αγροτική μεταρρύθμιση υπέρ του λαού, τη σοσιαλιστική μετεξέλιξη της κοινωνίας. Ο αγώνας μας στη Βραζιλία είναι πιο δύσκολος γιατί έχουμε να αντιμετωπίσουμε το κυρίαρχο μοντέλο της αγροτικής παραγωγής για εξαγωγή, κάτι που επιβάλλει μονοκαλλιέργειες και στρέφεται κατά του περιβάλλοντος. Εμείς απαντάμε στην κρίση με την τοπική αγροτική παραγωγή στη βάση της ανάπτυξης πυρήνων, δηλαδή κολεκτίβες που υπεύθυνα οργανώνουν τη ζωή των αγροτών, αλλά οργανώνουν και τον αγώνα τους στη διεκδίκηση νέου πεδίου. Το ζήτημα είναι ο πολιτικός συντονισμός και η συνεργασία με την εργατική τάξη.

ΣΠΥΡΟΣ ΜΑΡΚΕΤΟΣ
Ο ομιλητής έκανε μια ιστορική προσέγγιση στον καπιταλισμό, την κρίση, Το χρέος, την δημοκρατία- για την οποία είπε ότι αυτή τη λέξη δε θα πρέπει να την αφήσουμε στους κυρίαρχους αλλά να την υπερασπιστούμε εμείς οι ίδιοι. Είμαστε στην τελική περίοδο του καπιταλισμού. Αυτό που ζούμε δεν μπορεί να συνεχίσει μέσα στον καπιταλισμό, αλλά αυτό κατ' ανάγκη δεν οδηγεί σε μια ελευθεριακή κοινωνία. Η αέναη αναπαραγωγή κεφαλαίου έφτασε στα όρια της και οι εκτιμήσεις είναι ότι σε 30-40 χρόνια θα πάψει να υπάρχει καπιταλισμός. Αναφέρθηκε στα ενδογενή αίτια της λήξης του συστήματος, το τέλος του καπιταλισμού, με το κόστος της αναπαραγωγής να φορτώνεται στην κοινωνία με ποικίλους τρόπους, (οικολογική και οικονομική επιβάρυνση, αύξηση φόρων) κάτι που δεν μπορεί να συνεχιστεί σήμερα.
Επιπλέον, ο καπιταλισμός έφτασε στα γεωγραφικά του όρια, τόσο με την επέκταση στην Κίνα, όσο και στην Ινδία και την Βραζιλία. Για αυτό το σύστημα επέλεξε να οδηγηθεί στην πλασματική οικονομία, με τα λογιστικά κέρδη να οδηγούν στο αχαλίνωτο του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Έτσι άρχισε να παράγεται πλασματικό κέρδος, τόσο για το κεφάλαιο όσο και για τους εργαζόμενους. Βρισκόμαστε στην αφετηρία του ξεκληρίσματος. Τι όμως θα αντικαταστήσει τον καπιταλισμό: Δεν ξέρουμε, αλλά η κρίση θα διαρκέσει και υπάρχουν αναρίθμητοι μικροί παράγοντες όπου θα παίξουν ρόλο. Για αυτό θα πρέπει να οικοδομήσουμε συμμαχίες προς ένα σύστημα ισότητας και δημοκρατίας. Αυτοί είναι λίγοι αλλά εμείς είμαστε πολλοί.

Στη συζήτηση που ακολούθησε μέχρι τις μεταμεσονύκτιες ώρες η εκπρόσωπος του Κινήματος Χωρίς Γη αναφέρθηκε αναλυτικά στις φάσεις που πέρασε το κίνημά τους και σε όλα τα επίπεδα αγώνα τους, αλλά και τη βία που αντιμετώπισαν από κράτος και παραστρατιωτικούς. Σήμερα, όμως μπορούν και απολαμβάνουν σημαντικές κατακτήσεις και εμβαθύνουν τη δράση τους σε τομείς όπως η εκπαίδευση και οι κολεκτιβίστικες λειτουργίες. Την κατάληξη της βραδιάς έκανε ο Σπύρος Μαρκέτος λέγοντας: μικρά πράγματα προκαλούν μεγάλες αντιδράσεις.