Η ματωμένη Πρωτοχρονιά του 1944 στο Τσαλ Νταγ της Δράμας ή Γιατί δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε τον ταξικό εχθρό

«Η συμμορία του “ήρωα της εθνικοφροσύνης” Αντών-Τσαούς με τους Βούλγαρους συμμάχους τους. Από αριστερά Ουζούνης, Γεώργιος Σκαρλατάκης, Νικόλαος Τεζόπουλος. Στη μέση και την άκρη με τα μαύρα Βούλγαροι στρατιώτες. Στα πόδια τους σφαγμένοι, οι αντιστασιακοί και μέλη του ΕΑΜ: ....

Ηλίας Νταγνιτζής, Μιχάλης Πορφίδης, Γιουμουρτζής, Δ. Παπαδόπουλος, Τσότσογλου και Καραγιαννίδης.»
Πηγή φωτογραφίας: Κόκκινος φάκελος

Επιμέλεια: Οικοδόμος

Το 1943 στο Τσαλ – Νταγ* της Ανατολικής Μακεδονίας δρούσε το τμήμα του ΕΛΑΣ «Ρήγας Φεραίος» με επικεφαλής τον Σπάρτακο. Για την αποτελεσματικότερη πάλη κατά των Βούλγαρων καταχτητών, ο ΕΛΑΣ πρότεινε συνεργασία στο ένοπλο τμήμα του «εθνικόφρονα» Αντών Τσαούς (Αντώνης Φωστερίδης) που βρισκόταν και αυτό σ’ εκείνη την περιοχή. Μετά από διαπραγματεύσεις οι δυο πλευρές αποφάσισαν να γιορτάσουν την Πρωτοχρονιά του 1944 σε κοινό τραπέζι, όπου θα έμπαιναν οι βάσεις της συνεργασίας και της από κοινού δράσης. Οι ΕΛΑΣίτες, αφού έκαναν τις σχετικές προετοιμασίες, περίμεναν τους καλεσμένους τους στη χαράδρα Μποέβας Οβατζίκ. Χαράματα της Πρωτοχρονιάς φτάνει αιφνιδιαστικά η ομάδα του Αντών Τσαούς, σφάζουν πρώτα τον ανύποπτο σκοπό και σκοτώνουν πάνω στον ύπνο 17 ΕΛΑΣίτες (κατ’ άλλες πληροφορίες 29).
Σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, η πρόσκληση έγινε από τον Αντών Τσαούς. Στο γιορτινό (υποτίθεται) τραπέζι, απέναντι σε κάθε ΕΛΑΣίτη κάθισε ένας της ομάδας του Αντών Τσαούς και μόλις δόθηκε το σύνθημα ο καθένας πυροβόλησε τον απέναντί του ΕΛΑΣίτη. Σώθηκε μόνο ο σκοπός που πρόλαβε και διέφυγε.
Η σφαγή έγινε με υπόδειξη του Αγγλου αξιωματικού Μίλερ, της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής, που δεν έβλεπε με καλό μάτι την ανάπτυξη της ΕΑΜικής Αντίστασης και δεν ήθελε σε καμιά περίπτωση ο ΕΛΑΣ να έχει τον «πρώτο λόγο» στην περιοχή. Την μπαμπέσικη δολοφονία των ανταρτών του ΕΛΑΣ ακολούθησαν οι –συνηθισμένες για τέτοιους δολοφόνους- φρικαλεότητες που περιγράφονται σε τοπικό τραγούδι που γράφτηκε για το λόγο αυτό και διέσωσε ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης Ηλίας Ε. Σαπρανίδης· το τραγουδούσαν στο χωριό του.

Πρωτοχρονιά

Την πρώτη μέρα της χρονιάς
Θέλησαν οι εχθροί μας
Με κόλπο να διαλύσουνε
Τη λαϊκή ορμή μας.

Μας είπανε πως θέλουνε
Μαζί μας να γιορτάσουν,
Μα ο σκοπός τους ήτανε
τ’ αδέλφια μας να σφάξουν.

Πιστοί στη συνεννόηση
Επήγαν δίχως όπλα
«ψηλά τα χέρια» ακούσανε
προτείνοντας τα όπλα.

Αφού τους εσκοτώσανε
Με κοφτερούς μπαλντάδες
Στα δέντρα τα κεφάλια τους
Κρεμάσαν οι φονιάδες.

Τσιγάρο τους εβάλανε
Στο στόμα για να πιούνε
Τραγούδια επαναστατικά
Τους λέγανε να πούνε.

Το αίμα συναγωνιστών
Που το πατούν οι ψεύτες
Εκδίκηση, εκδίκηση
Και θάνατος στους κλέφτες.

Στη συνέχεια ο Μίλερ με την ομάδα του Αντών Τσαούς πέρασαν στο Μποζ Νταγ**, απ’ όπου έστειλε σημείωμα στον έφεδρο ανθυπολοχαγό Άγη (Ζαχαρία Χαρτοματζίδη) να συναντηθούν για να «συνεννοηθούν» για τα σημεία που θα γίνονταν ρίψεις οπλισμού. Ο Άγης, που αγνοούσε τη δολοφονία των ΕΛΑΣιτών της ομάδας Σπάρτακου, πήγε στη συνάντηση με δέκα ΕΛΑΣίτες. Ο Μίλερ προσπάθησε να τον πείσει να γίνει όργανό του και ο Άγης αρνήθηκε. Τότε ο Μίλερ με τους ένοπλους Παντελή, Μικρόπουλο, Πετράκη, Αναστάς Αγά, του Αντών Τσαούς, τον συνέλαβαν μαζί με οχτώ ακόμα από τους συντρόφους του, τους βασάνισαν φριχτά και τους εκτέλεσαν. Οι δυο κατάφεραν και ξέφυγαν.

Ο Αντών Τσαούς, όπως είναι γνωστότερος ο Αντώνης Φωστερίδης (1912-1979), μεταπολεμικά διετέλεσε βουλευτής Δράμας με τον «Ελληνικό Συναγερμό.» Παραθέτουμε αυτές τις δυο εικόνες, αντί άλλων βιογραφικών του στοιχείων ή δικών μας χαρακτηρισμών.

Τα τελευταία χρόνια στα πλαίσια του «κλίματος» των «ίσων αποστάσεων», της «αμφισβήτησης» και του «ξαναγραψίματος» της ιστορίας… χωρίς τις «παρωπίδες» και τις «στρεβλώσεις» της «ιδεολογικής ηγεμονίας της αριστεράς» εντείνεται η προσπάθεια να προβάλλονται άτομα της ποιότητας του Φωστερίδη ως αντιστασιακοί που πολέμησαν τους καταχτητές. Το παρελθόν τους, όμως, έμεινε ανεξίτηλα γραμμένο στις μνήμες όσων επέζησαν και δεν θα σβήσει όσες γενιές και να περάσουν. Όσο για το παρόν, οι τοπικές οργανώσεις της Χρυσής Αυγής δίνουν κάθε χρόνο… «δυναμικό» στις τελετές προς τιμή του Αντών Τσαούς και των ομοίων του.
* Τα Όρη Λεκάνης ή Τσαλ Νταγ είναι οροσειρά της Ανατολικής Μακεδονίας. Καταλαμβάνει το βόρειο τμήμα του νομού Καβάλας και εισχωρεί επίσης στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Δράμας. Η ψηλότερη κορυφή της έχει υψόμετρο 1.298 μέτρα και βρίσκεται περίπου στα όρια του νομού Καβάλας με τον νομό Δράμας, δυτικότερα του χωριού Λεκάνη.
** Όρος Φαλακρό ή Μποζ Νταγ (τούρκικη λέξη που σημαίνει γκρι βουνό) του νομού Δράμας με υψόμετρο 2.232 μέτρα. Είναι το ψηλότερο βουνό της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
[Ιστορικά στοιχεία αντλήθηκαν κυρίως από τον Ριζοσπάστη. Οι στίχοι του τραγουδιού «Πρωτοχρονιά» δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό της ΠΕΑΕΑ – ΔΣΕ «Εθνική Αντίσταση».]

ΠΗΓΗ